mar a tha na co-chruinneachaidhean eile a dh’fhoillsich padê editorial, tha desculpa por ainda escrever poemas de amor (duilich airson a bhith a’ sgrìobhadh dhàn-gaoil fhathast), le is a’ bhana-bhàrd leasbaich Julianna Motter, ri luchdachadh a-nuas saor an-asgaidh [NÒTA 2mh Ògmh. 2023: gu mì-fhortanach, tha e coltach gun do chuireadh às do làrach-lìn phadê editorial, mar sin thug mi dheth an ceangal]. tha an co-chruinneachadh na shreath de shia dàin air fhichead, a’ dol bho A gu Z, a’ dèiligeadh ris a’ ghaol leasbach (ris a’ bhith leasbaich, an da-rìribh) o iomadh taobh: coinneamhan, suirghe, dealachadh, agus — seadh — feis. tha cuid dhe na dàin fada gu leòr, agus cuid dhiubh gu math goirid, mar a tha an dàn T, mar eisimpleir:
na minha casa
não tem nem panela
minha fome só se mata
no corpo dela[san taigh agam
chan eil fiù ’s poit ann
cha tèid m’ acras a mharbhadh
ach na corp-se]
chòrd na dàin seo rium gu mòr, mòr, ged as dòcha gun canadh cuid — mar a dh’aidicheas tiotal a’ cho-chruinneachaidh, ag iarraidh oirnn leisgeul Mhotter a ghabhail — gu bheil dàin-ghaoil caran passé, no cliché. ’s i sin, ge-tà, cumhachd nan dàn seo, nam bheachd-sa, gu bheil Motter ag ainmeachadh fhaireachdainnean air am bi an luchd-leughaidh aice mion-eòlach ach nach bi iad, ’s dòcha, air cur ann am faclan leotha fhèin:
uma das melhores coisas do mundo
é ficar te olhando ininterruptamente
como se essa fosse uma das melhores coisas do mundo[fear dhe na rudan as fheàrr san t-saoghal
’s e a bhith fuireach gad choimhead gun chasg
mar gum b’ e sin fear dhe na rudan as fheàrr san t-saoghal]
tha an nobhail a’ leantainn “Carma” (.i., karma), lorg-phoileas leth-Chuimreach, leth-Sheapànach, fhad ’s a bhruidhneas i ri diofar dhaoine a bha co-cheangailte ris a’ Chuimris, air a riochdachadh an seo mar bhoireannach meadhanach aosta a thuit — air neo a chaidh a phutadh — sìos an staidhre dha bàs san taigh aice, feuch am faigh Carma a-mach cò a mharbh i. tha cuid dhe na dàin a’ riochdachadh agallamhan — no aideachaidhean — leis na daoine a bha timcheall air a’ Chuimris (a clann, gu sònraichte), cuid eile a’ riochdachadh pròiseas an sgrùdaidh (agus na diofar bhuidhnean-poilis ris am bi Carma a’ dèiligeadh), agus an uair sin cuid a tha a’ riochdachadh sgeulachd Carma fhèin — a beatha is a smuaintean, mun a’ chùis seo is mu bhàs-cànain san fharsaingeachd. chòrd an co-chruinneachadh air fad rium — ainmichidh mi an seo cuid de dhàin shònraichte a ghlac m’ aire.
gu ìre mhòr, tha Motter a’ seachnadh nan cuspair “àbhaisteach” anns an litreachas LGDT+: tha na dàin seo a’ toirt sealladh chan ann air “a’ bheatha leasbaich” san t-seagh de “leasbaich a’ dèiligeadh ri gràin-leasbach agus a’ strì an aghaidh saoghail leis am fuath iad”, ach air dlùth-chaidreabh leasbach, na dàimhean (romansach) a thogar eadar boireannaich, a’ feuchainn ri faclan a chur air “coisas que escapam à língua” (“rudan a theicheas on teanga”), mar a their i san dàn B.
chan eil mòran eile agam ri ràdh mun a’ cho-chruinneachadh seo, a dh’innse na fìrinne. mholainn e gu mòr. fàgaidh mi le dàn mu dheireadh sibh (O):
guardei
meus olhos
nos seus
pra nunca mais
te perder
de vista[chum mi
mo shùilean
air do shùilean-sa
gus nach caillinn
gu bràth tuilleadh
an sealladh dhìot]
dàin ealanta is àlainn.
(air ais: prìomh-dhuilleag · lèirmheasan a rèir ùghdair · lèirmheasan a rèir dùthcha · lèirmheasan eile o Bhraisil)